معرفی بهترین روش‌های تقویت سواد خواندن در دانش‌آموزان

سواد خواندن یکی از مهارت‌های بسیار مهم برای کسب دانش و آگاهی در بین دانش‌آموزان است. اهمیت سواد خواندن به اندازه‌ای است که برای آن مسابقات بین‌المللی به نام پرلز برگزار می‌شود. وجود چنین مسابقاتی نشان از اهمیت این موضوع دارد و باید برای دستیابی به سواد خواندن روش‌ها و تمرین‌های زیادی را انجام داد تا مهارت دانش آموزان در این زمینه افزایش پیدا کند. در ادامه ما به عنوان بهترین دبستان پسرانه منطقه 3 به بررسی روش‌های تقویت سواد خواندن در دانش‌آموزان خواهیم پرداخت تا بتوانیم در بهبود این مهارت در کودکان شما سهیم باشیم.

منظور از سواد خواندن چیست ؟

سوالی که در ابتدا باید به آن پاسخ داد این است که منظور از سواد خواندن چیست؟ سواد خواندن تنها به معنای روخوانی کردن از روی یک متن نیست و به درک معنا و مفهوم یک مطلب اشاره دارد. روش‌های تقویت سواد خواندن در دانش‌آموزان از ابتدایی آغاز می‌شود و دانش‌آموزان باید در این مرحله بتواند معنی و مفهوم یک نوشته را درک کند و بتواند آنچه را که یاد گرفته است در نوشته‌ها به کار ببرد. به همین دلیل است که سواد خواندن از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و باید روش‌های تقویت سواد خواندن در دانش‌آموزان به صورت جدی پیگیری شود زیرا داشتن سواد خواندن در دانش‌آموزان به خصوص در سنین پایین و مقطع ابتدایی باعث رشد عقلانی، عاطفی و اجتماعی او می‌شود و همچنین باعث به دست آوردن مهارت‌های برقراری ارتباط با دیگران می‌شود. نکاتی که در بالا ذکر شدند همگی نشان از اهمیت تقویت سواد خواندن در بین دانش‌آموزان دارد. در ادامه به بررسی بهترین روش‌های تقویت سواد خواندن در دانش‌آموزان و همچنین بررسی آزمون پرلز خواهیم پرداخت. 

آزمون پرلز چیست؟

آزمون پرلز (PIRLS) آزمونی است که هر پنج سال یک بار به جهت سنجش مهارت سواد خواندن یا همان درک مطلب بین دانش‌آموزان پایه چهارم دبستان برگزار می‌شود. هدف از برگزاری آزمون پرلز بررسی سطح سواد خواندن و درک مطلب دانش‌آموزان ابتدایی در سطح بین‌المللی است. دانش‌آموزان ایرانی نیز دو دوره در مسابقات پرلز شرکت کرده‌اند که نسبتا نتایج خوبی را کسب نکرده اند. مهارت دانش‌آموزان ایرانی شرکت کننده در مسابقات پرلز در بخش پرسش‌های حفظی به مراتب بهتر از بخش‌هایی بوده است که نیاز به تجزیه و تحلیل داشته است. این نتایج نشان دهنده سطح پایین سواد خواندن و مهارت درک مطلب در بین دانش‌آموزان ایرانی است که در سال‌های آینده تاثیر منفی خود را در مقاطع بالاتر تحصیلی نشان خواهد داد.

روش‌هایی برای تقویت مهارت خواندن در کودکان

به منظور تقویت مهارت خواندن در دانش آموزان می‌توان از روش‌های مختلفی استفاده کرد که در ادامه به بررسی آن‌ها خواهیم پرداخت:

اهمیت کتاب و کتابخوانی

سرمایه‌گذاری اولیه‌ای که در مورد کودکان باید انجام داد ایجاد علاقه به کتاب و کتابخوانی است. هرچقدر که کودکان با کتاب صمیمی‌تر باشند و فضای خانه و خانواده با کتاب و کتابخوانی عجین باشد، این کودکان در آینده نسبت به دیگر کودکانی که از این موهبت محروم بوده‌اند، سواد خواندن و درک مطلب به مراتب بهتر و قوی‌تری دارند. به همین دلیل به عنوان یکی از اولین روش‌های تقویت سواد خواندن در دانش‌آموزان توصیه می‌شود که پدر و مادرها حتما در طول روز وقتی را برای مطالعه کتاب با فرزندان خود داشته باشند.

خواندن قصه‌ها و شعرها

خواندن قصه‌های متنوع و جذاب و همچنین خواندن شعر و سرود در تقویت سواد خواندن کودکان تاثیر بسیار زیادی دارد. یک قصه و شعر با فضاسازی و ایجاد یک دنیای خیالی کودک را به درون خود می‌کشد و او را مشتاق به خواندن بیشتر می‌کند. بنابراین قرار دادن کتاب قصه و شعر و سرود برای افزایش مهارت سواد خواندن در کودکان حتما باید جزئی از سیستم آموزشی آن‌ها باشد.

بازی و یادگیری

بازی کردن برای کودکان جز بهترین کارهایی است که می‌توانند انجام دهند، پس بهترین کار این است که در حین بازی سواد خواندن و مهارت درک مطلب آن‌ها را افزایش دهیم. برای این کار می‌توان از اسباب بازی‎هایی الفبایی یا بازی‌هایی مانند بازی با کلمات استفاده کرد تا علاوه بر پرورش قوه تفکر و تحلیل، سواد خواندن کودکان نیز افزایش پیدا کند.

خواندن با صدای بلند

یکی از راهکارهایی که بسیار تاثیرگذار در سواد خواندن کودکان این است که از کودکان بخواهید تابلوها و دیوارنوشته‌ها را در یک مسیری تماشا کنند، به حافظه بسپارند و سپس آن را با صدای بلند برای شما بخوانند. استفاده از تیتر روزنامه‌ها نیز گزینه مناسبی برای تقویت سواد خواندن خواهد بود. روش دیگر این است که والدین از کودکان بخواهند یک مطلبی را مانند یک کتاب داستان با صدای بلند برای آن‌ها بخوانند. این کار علاوه بر تاثیر بسیار زیاد بر سواد خواندن باعث ایجاد مهارت صحبت کردن در جمع نیز می‌شود. 

نقش والدین

همانطور که گفته شد والدین تاثیر بسیار زیادی بر سواد خواندن کودکان خود دارند و اگر در فعالیت‌های که به آن‌ها سپرده می‌شود به خوبی شرکت کنند، در آینده کودکان آن‌ها با مشکل سواد خواندن روبرو نمی شوند. یکی از کارهایی که والدین باید برای کودکان خود به خصوص کودکان دبستانی انجام دهند، این است که مطالب جالب را برای کودکان با صدای بلند بخوانند. گوش دادن کودکان به صدای پدر و مادرشان هم قوه درک مطلب آن‌ها را تقویت خواهد کرد و هم در آینده تاثیر بسزایی در سواد خواندن آن‌ها خواهد داشت. تعامل و برقراری ارتباط والدین با فرزندان بسیار مهم است و بر رشد شخصیت کودکان اثر گذار است. اما می‌توان از این ویژگی برای تقویت سواد خواندن کودکان بهره برد. به همین دلیل توصیه می‌شود که با کودکان خود در مورد مطالبی که در مدرسه در ارتباط با خواندن است به بحث و گفتگو بپردازید و از آن‌ها بخواهید که آنچه را که در مدرسه در این زمینه یاد گرفته‌اند با شما به اشتراک بگذارند. همچنین باید اضافه کرد که تربیت کودکان بسیار متاثر از رفتار پدر و مادر آن‌هاست. بنابراین پدر و مادرها باید به گونه‌ای رفتار کنند که زمینه رشد و آگاهی کودک فراهم شود. یکی از روش‌های تقویت سواد خواندن در دانش‌آموزان که پدر و مادرها می‌توانند آن را انجام دهند، رفتن به کتاب‌خانه و کتابفروشی است. تحقیقات نشان داده است که هر چقدر فضای یک خانواده با کتاب و کتابخوانی همسو باشد، کودکان از مهارت و سواد خواندن بیشتری بهره می‌برند.

تشویق به نوشتن

نوشتن مطالب مختلف تاثیر بسیار شگرفی در سواد خواندن کودکان دارد. توصیه می‌شود که به عنوان یکی از روش‌های تقویت سواد خواندن در دانش‌آموزان ابتدایی، والدین کودکان خود را تشویق به نوشتن کنند.

تغییر در الگوی درسی و ارزشیابی

از دیگر روش‌های تقویت سواد خواندن در دانش‌آموزان ابتدایی تغییر الگوی درسی و ارزشیابی در مدارس به خصوص در مقطع ابتدایی و در درس فارسی است. باید الگوی آموزشی از سیستم نمره‌دهی به آموزش و ارزیابی درک مطلب تغییر کند و برای رسیدن به این هدف باید محتوای کتاب‌های درسی تغییر کند و همچنین معلمان برای این شیوه تدریس آموزش‌های لازم را ببینند.

جمع‌بندی

امروزه دیگر سواد خواندن به توانایی افراد برای دانستن حروف الفبا و خواندن یک مطلب نیست، بلکه علاوه بر خواندن آن متن باید توانایی درک مطلب و تجزیه و تحلیل آن را داشته باشد. بهترین زمان نیز برای تقویت سواد خواندن در یک فرد کودکی و مقطع ابتدایی است. ما در این مقاله به بررسی روش‌های تقویت سواد خواندن در دانش‌آموزان پرداختیم و تمامی راهکارهای لازم برای افزایش توانایی درک مطلب و سواد خواندن در کودکان را به شما آموزش دادیم. شایان ذکر است که همانقدر که سیستم آموزشی کشور باید به گونه‌ای طراحی شود که بتوان دانش‌آموزانی با سواد خواندن بسیار بالا و توانایی درک مطلب و تجزیه و تحلیل به جامعه تحویل داده شود، والدین نیز در این کار سهیم هستند. والدین اولین معلمین کودکان خود هستند و کودکان آن‌ها را به عنوان اولین الگوی خود در زندگی خواهند پذیرفت. بنابراین نقش پدر و مادرها در تربیت فرزندانی با دانش و سواد خواندن بالا را نمی‌توان نادیده گرفت. 

سوالات متداول

۱. چرا سواد خواندن برای دانش‌آموزان مهم است؟

سواد خواندن برای دانش‌آموزان مهم است زیرا به رشد عقلانی، عاطفی و اجتماعی آن‌ها کمک کرده و مهارت‌های ارتباطی آن‌ها را بهبود می‌بخشد.

۲. آزمون پرلز چیست؟

آزمون پرلز (PIRLS) یک ارزیابی بین‌المللی است که سطح سواد خواندن دانش‌آموزان پایه چهارم دبستان را می‌سنجد و هر پنج سال یک بار برگزار می‌شود.

۳. چگونه می‌توان سواد خواندن دانش‌آموزان را تقویت کرد؟

سواد خواندن دانش‌آموزان را می‌توان از طریق خواندن کتاب‌ها و قصه‌ها با آن‌ها، تشویق به نوشتن، بازی‌های آموزشی و فعالیت‌هایی که مهارت درک مطلب را تقویت می‌کنند، افزایش داد.